امروزه تقریباً نیمی از مردم کشور در بورس فعالیت دارند، به همین دلیل، لازم است که در رابطه با افزایش سرمایه و انواع روش‌های انجام آن در بازار بورس اطلاع پیدا کنند. درواقع، کسب اطلاعات در این زمینه و اقدام صحیح برای انجام یکی از روش‌های آن، می‌تواند در توسعه و پیشرفت طرح‌های شرکت بسیار مؤثر باشد.
بدیهی است که تمامی شرکت‌ها در طول فعالیت خود، طی دوره‌های مختلف، نیاز به منابع مالی بیشتری دارند. یکی از روش‌های دستیابی به این منابع مالی جدید، افزایش سرمایه است. شاید جالب باشد بدانید که در بازار بورس، خبر افزایش سرمایه یک شرکت می‌تواند باعث افزایش چشمگیر قیمت سهام آن باشد.
در این مقاله نیز، شما با افزایش سرمایه و یکی از روش‌های آن (افزایش سرمایه به روش صرف سهام) آشنا می‌شوید. درواقع، با مطالعه این مقاله شما می‌توانید اطلاعات کامل و جامعی در این زمینه به دست آورده و برای تصمیم‌گیری بهتر درزمینۀ شرکت در مجامع افزایش سرمایه شرکت‌ها اقدام کنید.
همچنین به سؤالاتی مانند افزایش سرمایه از محل صرف سهام چیست؟ مزایای افزایش سرمایه از صرف سهام، سلب حق تقدم، مابه‌التفاوت قیمت اسمی در صرف سهام و… نیز به‌طور کامل در این مقاله پاسخ خواهیم داد.
افزایش سرمایه چیست؟
همان‌طور که گفته شد، افزایش سرمایه یکی از روش‌هایی است که شرکت‌ها با استفاده از آن می‌توانند به منابع مالی جدید دست پیدا کنند. علاوه بر آن، شرکت‌ها به‌منظور اینکه بتوانند فعالیت‌های خود را توسعه داده و همچنین قدرت رقابت خود را در بازار بورس حفظ کرده و حتی افزایش دهند، می‌توانند برای افزایش سرمایه شرکت اقدام کنند. در برخی موارد نیز، شرکت‌ها می‌توانند از انواع روش‌های افزایش سرمایه برای اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت بهره بگیرند.
افزایش سرمایه و درواقع تأمین منابع مالی جدید شرکت با استفاده از روش‌های مختلف انجام می‌شود. تفاوت اصلی بین انواع روش‌های افزایش سرمایه، همین محل تأمین منابع مالی جدید شرکت است و شرکت می‌تواند از انواع روش‌های موجود برای افزایش سرمایه استفاده کند. در ادامه روش‌های مختلف افزایش سرمایه را معرفی کرده و افزایش سرمایه از محل صرف سهام را به‌طور کامل مورد بررسی قرار خواهیم داد.
انواع روش‌های افزایش سرمایه
پس از انجام افزایش سرمایه، قیمت سهام شرکت در بازار بورس تغییر می‌کند. در این میان، اینکه افزایش سرمایه شرکت با استفاده از کدام روش انجام شود، روی این تغییر قیمت اثرات متفاوتی دارد. درواقع، انتخاب یکی از انواع روش‌های افزایش سرمایه است که روی قیمت نهایی سهام در بازار بورس بسیار تأثیرگذار است.
شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از ۴ روش مختلف، برای افزایش سرمایه اقدام کنند:
- افزایش سرمایه از سود انباشته یا همان سهام جایزه
- افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
- افزایش سرمایه به روش صرف سهام
- افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی
درنتیجه، توصیه می‌شود با توجه به شرایط موجود بهترین روش انجام افزایش سرمایه برای شرکت انتخاب شود تا درنهایت، ارزش نهایی سهام شرکت در بازار بورس تغییر کند.
مراحل انجام افزایش سرمایه شرکت‌ها
برای ثبت و انجام افزایش سرمایه، طی کردن مراحل زیر الزامی است:
- در ابتدا، هیئت‌مدیره شرکت، پیشنهادی مبنی بر افزایش سرمایه همراه با دلایل کافی برای این منظور، به سهامداران شرکت ارائه می‌کند.
- این پیشنهاد، در مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت مورد رأی‌گیری قرار می‌گیرد تا سهامداران در رابطه با آن نظر خود را اعلام کنند.
- درصورتی‌که پیشنهاد افزایش سرمایه توسط سهامداران شرکت تصویب شود، حسابرس شرکت این امر را بررسی کرده و با توجه به دلایل و مستندات ارائه‌شده و در صورت عدم وجود مشکل، افزایش سرمایه شرکت را تأیید می‌کند. حسابرس شرکت می‌تواند تمامی افزایش سرمایه و یا قسمتی از آن را تأیید کند.
- پس‌ازآن، مدارک و مستندات مربوط به افزایش سرمایه شرکت، برای سازمان بورس و اداره ثبت شرکت‌ها ارسال می‌شود.
- سازمان بورس نیز، با توجه به مستندات ارائه‌شده، می‌تواند تمامی افزایش سرمایه و یا قسمتی از آن را تأیید کند.
- در صورت موافقت سازمان بورس مبنی بر افزایش سرمایه شرکت، اطلاعیه صدور مجوز افزایش سرمایه، توسط این سازمان روی سایت کدال منتشر خواهد شد.
- با دریافت مجوز، شرکت باید مجدداً یک مجمع عمومی فوق‌العاده تشکیل داده و در رابطه با میزان افزایش سرمایه و قیمت جدید هر سهم تصمیم‌گیری کند. با این امر، مبلغ افزایش سرمایه و درصد آن به‌طور قطعی اعلام خواهد شد و رسماً این افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت‌ها، ثبت می‌شود.
درنهایت، شرکت با در دست داشتن مجوز افزایش سرمایه می‌تواند، یکی از انواع روش‌های آن را به‌منظور تأمین منابع مالی جدید شرکت آغاز کند.
در ادامه، شما با افزایش سرمایه به روش صرف سهام به‌طور کامل آشنا می‌شوید. توصیه می‌کنیم خواندن ادامه این مقاله را از دست ندهید.
افزایش سرمایه به روش صرف سهام
طبق ماده ۱۶۰ قانون تجارت، شرکت‌ها می‌توانند در هر زمان، سهام جدید خود را برابر با مبلغ اسمی بفروشند؛ یا علاوه بر دریافت مبلغ اسمی سهام هنگام فروش سهام جدید، مبلغی را به‌عنوان ارزش اضافه از خریدار دریافت کنند. بدیهی است که این ارزش اضافه می‌تواند به اندوخته‌های شرکت منتقل‌شده و یا بین صاحبان سهام قبلی تقسیم شود. همچنین شرکت می‌تواند، در ازای سهام جدید، سهام جایزه به سهامداران قبلی اعطا کند.
درنتیجه، می‌توان گفت صرف سهام، مبلغی مازاد بر ارزش اسمی سهام است که شرکت‌ها در برخی موارد، در زمان فروش سهام عادی و جدید خود دریافت می‌کنند. در برخی موارد خاص، مشاهده شده است که شرکت‌ها هنگام فروش سهام خود، متوجه می‌شوند که ارزش سهامشان بیشتر از ارزش اسمی آن است؛ در این صورت می‌توانند سهام جدید خود را با قیمتی بیشتر ارزش اسمی آن به فروش برسانند.
این تفاوت قیمت در ارزش اسمی و ارزش واقعی سهام، همان صرف سهام است. صرف سهام تحت همین عنوان در حساب حقوق صاحبان سهام شرکت در ترازنامه آن لحاظ شده و درنهایت، منجر به افزایش سهام سهامداران می‌شود.
در این میان، ذکر این نکته ضروری است که ماهیت این حساب بستانکار بوده و در پذیره‌نویسی اولیه، در معاملات بورسی، ایجاد می‌شود. ازآنجایی‌که این روش باعث انتشار سهام جدید به قیمتی بیش از قیمت اصلی می‌شود و از محل افزایش سرمایه صورت می‌گیرد، جزو روش‌های تأمین منابع مالی جدید شرکت محسوب می‌شود.
افزایش سرمایه به روش صرف سهام چگونه انجام می‌شود؟
یکی از موضوعات مربوط به صرف سهام، افزایش سرمایه از این طریق است. برای انجام افزایش سرمایه از محل صرف سهام، شرکت از هر یک از سهامداران خود، در ازای هر سهم مبلغ معینی دریافت می‌کند. مبلغی که سهامداران در ازای این دریافت سهام پرداخت می‌کنند، از مبلغ اسمی هر سهم آغازشده و درنهایت به قیمت بازار می‌رسد. در افزایش سرمایه به این روش، به‌جای اینکه سهام با ارزش اسمی منتشر شود، سهام جدید به قیمت بازار پذیره‌نویسی خواهد شد.
در کشور ایران، در هنگام افزایش سرمایه، معمولاً از سهامداران به ازای هر سهم مبلغ ۱۰۰۰ ریال، معادل ارزش اسمی سهام دریافت می‌شود. درصورتی‌که شرکت از سهامداران مبلغی بیشتر از ۱۰۰۰ ریال بابت هر سهم دریافت کند، مبلغ اضافی همان مابه‌التفاوت مازاد ارزش اسمی سهام است که با نام صرف سهام، در بخش حقوق صاحبان سهام شرکت، در ترازنامه نشان داده خواهد شد. درنتیجه، افزایش سرمایه به روش صرف سهام یکی از روش‌های تأمین منابع مالی محسوب می‌شود.
به دلیل اینکه در این روش، شرکت مبلغ موردنظر خود را در مدت کمتری، به‌واسطه پذیره‌نویسی، تأمین می‌کند، سهامداران و شرکت‌ها بیشتر از این روش به‌منظور افزایش سرمایه استقبال می‌کنند. البته افزایش سرمایه به روش صرف سهام می‌تواند با صدور حق تقدم خرید سهام یا سلب حق تقدم از سهامداران موجود، به‌صورت عرضه عمومی سهم انجام شود.
معمولاً شرکت‌ها برای اینکه نظر افراد بیشتری را جلب کنند، قیمت پذیره‌نویسی را تا حدی کمتر از قیمت بازار تعیین می‌کنند؛ اما درنهایت، به‌منظور تحقق کامل افزایش سرمایه به روش صرف سهام، شرکت باید، اشخاص حقیقی یا حقوقی که باقی‌مانده سهام پذیره‌نویسی نشده را خریداری کرده‌اند، معرفی کند.
مزایا و معایب افزایش سرمایه به روش صرف سهام
مزیت‌هایی که روش افزایش سرمایه به روش صرف سهام به دنبال دارد، عبارت‌اند از:
- این روش از افزایش سرمایه مبلغ و درواقع منبع مالی قابل‌توجهی را به شرکت می‌دهد؛ به همین دلیل افزایش سرمایه به روش صرف سهام می‌تواند منجر به سودآوری و افزایش EPS شرکت باشد. این امر نیز درنهایت سبب افزایش قیمت و ارزش سهام و کاهش ریسک سهم در بازار بورس و سرمایه خواهد بود.
- دیگر مزیت افزایش سرمایه از محل صرف سهام، نحوه به‌کارگیری آن در ساختار مالی شرکت است. در این صورت، آن دسته از شرکت‌هایی که نیاز به اصلاح ساختار سرمایه خود دارند و از سمت دیگر، نیازمند منابع مالی زیاد برای دستیابی به طرح‌های توسعه‌ای خود می‌باشند، می‌توانند به‌صورت کارآمد از این روش افزایش سرمایه استفاده کنند.
- افزایش سرمایه از صرف سهام، یک منبع مالی باثبات است و همچنین بدون سررسید معلوم است. به همین دلیل شرکت دغدغه بازپرداخت آن را نخواهد داشت. درنتیجه آن نیز، ریسک عدم توان پرداخت بدهی کاهش پیداکرده و اعتبار شرکت در بازار بورس افزایش می‌یابد.
در کنار تمام مزایای پررنگی که این روش از افزایش سرمایه به دنبال دارد، توجه به معایب این روش نیز الزامی است:
- توجه داشته باشید، در این روش، درصورتی‌که افزایش سرمایه با منافع سهامداران اصلی شرکت در تعارض باشد، شرکت قادر به انجام افزایش سرمایه به روش صرف سهام نخواهد بود.
- تعهد اشخاص حقیقی یا حقوقی برای خرید سهام پذیره‌نویسی نشده در این روش الزامی است و به همین دلیل، ممکن است در برخی موارد، هیچ فردی حاضر به انجام این کار نباشد.
همان‌طور که خواندید، مزایای این روش بسیار پررنگ‌تر از معایب آن هستند و درواقع، به همین دلیل است که این روش از افزایش سرمایه بین شرکت‌ها و سهامدارانشان بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد.
در چه شرایطی می‌توان از افزایش سرمایه به روش صرف سهام استفاده کرد؟
بدیهی است که مهم‌ترین مؤلفه در افزایش سرمایه به روش صرف سهام، تمایل سهامداران اصلی شرکت است. در این صورت، در آن دسته از شرکت‌هایی که درصد سهام مدیریتی متزلزل است، سهامدار اصلی نگران از دست دادن کنترل شرکت است. به همین دلیل، اگر سهامدار اصلی برای مشارکت در افزایش سرمایه، برنامه‌ای نداشته باشد، درصد مدیریتی او در شرکت کاهش پیداکرده و بدیهی است که کنترل شرکت را از دست می‌دهد. به همین دلیل، انجام افزایش سرمایه به روش صرف سهام در این شرکت‌ها نیازمند توجه ویژه‌ای است.
علاوه بر آن، زمانی افزایش سرمایه به روش صرف سهام برای شرکت موفق عمل می‌کند که شرایط بازار بورس و شرکت، از دیدگاه سرمایه‌گذاران مثبت بوده و به عبارتی، بازار بورس پررونق باشد. درصورتی‌که بازار بورس، رکورد و یا روند نزولی داشته باشد و آینده مثبتی برای آن دیده نشود، انجام افزایش سرمایه به روش صرف سهام با درصد موفقیت بسیار کمی همراه خواهد بود. به همین دلیل گفته می‌شود، شرط موفقیت در این روش از افزایش سرمایه، وجود و تصور آینده مثبت برای بازار بورس و سهام شرکت است.
کاربرد صرف سهام برای شرکت‌ها
مبلغ مازادی که با نام صرف سهام توسط شرکت دریافت شده، می‌تواند به حساب اندوخته شرکت منتقل شود. در این صورت، شرکت می‌تواند در موارد ضروری از این اندوخته استفاده کند. همچنین، امکان تقسیم نقدی صرف سهام بین سهامداران قبلی شرکت وجود دارد و علاوه بر آن، شرکت می‌تواند، صرف سهام را به‌صورت سهام جدید، به سهامداران قبلی شرکت بدهد. در اغلب موارد نیز، شرکت‌ها می‌توانند سهام با صرف را با حفظ حق تقدم و یا با سلب حق نقدم، به فروش برسانند.
در افزایش سرمایه به روش صرف سهام، توجه نکات پراهمیت زیادی باید موردتوجه قرار گیرند. به‌عنوان‌مثال، ازآنجایی‌که صرف سهام بخشی از سهام شرکت محسوب نمی‌شود، نمی‌توان آن را در حساب سرمایه منتقل کرد. درواقع، مبلغ صرف سهام باید در حساب جداگانه‌ای در بخش حقوق صاحبان سهام نگهداری شود؛ زیرا درنهایت منجر به افزایش این بخش در ترازنامه شرکت خواهد شد.
همچنین توجه داشته باشید که قوانین تجارت کشور ایران، صدور سهام به کسر را مجاز نمی‌دانند و حساب صرف سهام قابل تهاتر با حساب کسر سهام نخواهد بود. در این روش، هیچ زیان یا هزینه عملیاتی نیز به حساب بدهکار صرف سهام صورت نمی‌گیرد.
بهترین روش افزایش سرمایه
افزایش سرمایه از هر روشی که انجام شود و درواقع تأمین منابع مالی شرکت از هر محلی که باشد، برای شرکت و سهامدارانش منافع خاص خود را دارد. برای سهامداران شرکت، روش‌های افزایش سرمایه از محل سود انباشته و افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، بهترین روش‌ها محسوب می‌شوند. درواقع، از دیدگاه سهامداران شرکت آن روش از افزایش سرمایه که سهامدار بدون پرداخت هیچ وجهی، مالک سهام می‌شود و یا سهام جایزه دریافت می‌کند، بهترین روش افزایش سرمایه است.
گرچه، درصورتی‌که شرکت از محل مطالبات حال شده سهامداران و آورده نقدی آن‌ها، اقدام به افزایش سرمایه کند، آن سهامداری که در افزایش سرمایه شرکت کرده است، مطابق با درصد افزایش سرمایه حق تقدم دریافت می‌کند. سهامدار این حقدم را می‌تواند هم به‌صورت سهام عادی در بازار بوری معامله کرده و هم می‌تواند، به ازای حق تقدم مبلغ ارزش اسمی سهام را به شرکت واریز کند که با این روش، پس از ثبت سهام مالک سهام جدید خواهد بود.
برای خود شرکت نیز، آن روش از افزایش سرمایه‌ای مناسب است که باعث ورود منابع مالی جدید به شرکت شود. به همین دلیل، روش‌های افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و افزایش سرمایه به روش صرف سهام، بیشتر برای شرکت مناسب می‌باشند. البته در این میان، باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که بهترین روش افزایش سرمایه برای شرکت، آن روشی است که متناسب با شرایط کلی و اقتصادی شرکت باشد.
در روش افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، عملاً هیچ پولی وارد شرکت نخواهد شد. در این روش دارایی‌های شرکت به‌روز شده و میزان اعتبار این دارایی‌ها نزد بانک‌ها، افزایش پیدا می‌کند. بر همین اساس نظام پولی کشور برای تسهیلات دهی به این شرکت‌ها ترغیب خواهد شد. درنتیجه، این روش صرفاً یک عملیات حسابداری بخصوص به‌منظور اصلاح صورت‌های مالی شرکت است؛ به همین دلیل بیشتر به نفع سهامداران شرکت خواهد بود تا خود شرکت.
از طرفی، درصورتی‌که شرکت افزایش سرمایه از سود انباشته را انجام دهد، این سود انباشته از شرکت خارج نمی‌شود و برای انجام طرح‌های توسعه‌ای شرکت مورداستفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل، این روش درنهایت بیشتر به نفع خود شرکت خواهد بود و بدیهی است که به‌مرورزمان برای سهامداران نیز سودآوری خواهد داشت.
در اینجا، ذکر این نکته نیز ضروری است: ازآنجایی‌که شرکت‌ها ساختار متفاوتی دارند، پیچیدگی‌های خاص خود را شامل می‌شوند و به همین دلیل نمی‌توان برای تمامی شرکت‌ها یک نسخه کلی افزایش سرمایه در نظر گرفت. درنتیجه، توصیه می‌شود، در ابتدا به شرایط کلی و اقتصادی شرکت توجه کرده و سپس بهترین روش افزایش سرمایه را در راستای منفعت شرکت و سهامدارانش انتخاب کنید.
نتیجه‌گیری
بدیهی است که شرکت‌ها تمایل دارند که با استفاده از کمترین سهام منتشرشده، بیشترین تأمین مالی را در بلندمدت و بدون سررسید انجام دهند؛ زیرا این روش بدون ریسک بوده و سودآوری و اعتبار شرکت را افزایش می‌دهد.
سهامداران عمده و اصلی نیز در این روش بدون اینکه درصد مدیریتی‌شان کاهش یابد، تمایل دارند که کنترل شرکت را حفظ کنند تا حدی که نیاز به آورده نقدی برای افزایش سرمایه نباشد. از طرفی، سهامی که قرار است پذیره‌نویسی شود باید مورد استقبال قرار بگیرد. به همین دلیل افزایش سرمایه با روش صرف سهام، سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب کرده و برای بازار نیز نقدینگی به وجود می‌آورد. در کنار این موارد، سهامداران جزء نیز می‌خواهند علاوه بر کسب بازدهی بیشتر، درصد مالکیتشان را در شرکت حفظ کنند که افزایش سرمایه با صرف سهام بهترین روش برای این منظور است.
درنتیجه، همان‌طور که خواندید هم سهامداران عمده و جزء و هم بازار سهام و خود شرکت نیز از این روش نفع می‌برند. به همین دلیل گفته می‌شود افزایش سرمایه به روش صرف سهام بهترین روش برای تأمین منابع مالی جدید شرکت است.
منبع: ایساتیس آنلاین